Vriend of vijand? Plant van de maand: Brandnetel

Stekend kruid? Jeuk kruid ? Onkruid?
Voor een ieder heeft de brandnetel een andere “waarde”, voor de één is het een doorn in het oog, maar voor mij is het voedsel!?

Al is brandnetel een sterk woekerende plant en krijg je ze niet gemakkelijk uit de tuin of weide, wanneer je dit zou willen, maar voor mij is het juist een nuttige plant. In de tuinderswereld wordt het ook wel gebruik om brandnetelgier te maken. Wikipedia: “Brandnetelgier is een gegist aftreksel van brandnetelbladeren en -stengels dat nuttig is in de biologische tuin. Het bevat veel stikstof en mineralen en bevordert het bodemleven en stimuleert de groei van de planten.”

Ik knip de brandnetels die rond de track staan regelmatig af en nog voordat de planten de tijd krijgen om te drogen, worden ze al opgegeten. Brandnetel is namelijk super gezond voor paarden en veel paarden weten dit dan ook zelf. Vers worden ze minder geliefd, omdat het ook aan de paardenmond prikt.

Brandnetels zijn een zeer gezonde aanvulling op het paardenrantsoen en ze worden ook in vele (detox) supplementen gebruikt. Het kruid is rijk aan mineralen, vitaminen, sporenelementen, essentiële aminozuren, proteïnen en voedingsvezels.  Brandnetels worden ook gebruikt als medicinaal kruid. Het reinigt darmen en bloed, helpt met afvoeren van afvalstoffen en het ondersteunt zowel een goede spijsvertering als weerstand. Ook heeft het invloed op de bloedsomloop. Ook wij mensen kunnen er zeker baad bij hebben. Ik heb de gekookte! brandnetels eens in een stamppot verwerkt en zowaar leek het op raapsteel stamppot.

Met name eczeem gevoelige paarden kunnen veel baad hebben bij het voeren van brandnetels. Waarom een supplement kopen als je het zelf in de tuin of langs de berm kunt vinden. Je kunt ze zelfs goed drogen om er in de winter ook van te kunnen voeren.

Veilig en met mate grazen – voorkom problemen

De compost is al geheel aan het zicht verdwenen en maakt plaats voor een prachtig groene zode met verschillende gewassen. Ondanks dat ik kies voor bemesting middels gecomposteerde materialen, heeft onze weide een prachtige opstart gemaakt en ziet het er gezonder uit dan de net geïnjecteerde weides om ons heen.

De paarden weten het ook en lopen zorgvuldig bij de omheining langs om een grassprietje te bemachtigen. Ook de pas uitgelopen bomen en struiken vallen in de smaak. Het is dit jaar al vroeg mooi weer en ook de nachten zijn minder koud dan normaal in deze tijd van het jaar. De paarden hebben hun vetreserves al aardig verbruikt en het eiwit in het jonge voorjaarsgras kan nu een mooie aanvulling geven. Ook de paarden hoor je niet klagen als de draad van de weide open gaat. Hoe mooi het ook lijkt, is het nu enorm oppassen. De waarden in het gras zijn gevaarlijk hoog door het nu al droge weer (ontbreken vocht) in combinatie met de hoge temperaturen. Het gras wil graag groeien, maar door het ontbreken van vocht, slaat het grasplantje zijn energie op in fructaan, om in een later stadium te kunnen gebruiken voor de groei. Dit fructaan is erg zoet en wordt daarom ook wel een snelle suiker genoemd.

Grazende paarden

Geplaatst door Rechtgericht op Dinsdag 14 april 2020

Omdat de darmen van de meeste paarden in de winter teren op vezelrijk hooi en bijvoeding, heeft het nu nog niet de juiste darmbacteriën voor het verteren van het jonge voorjaarsgras. Gevolg, een verstoring van de stofwisseling met gaskoliek of diarree.

Het is daarom verstandig het paardenlichaam rustig te laten wennen aan de omschakeling naar het gras. Zelf doe ik dit door middel van graastijdbeperkingen van de eerste weken maar 10 minuten. Dit bouw ik langzaam uit naar grotere tijdsvlakken. En zelfs dan kan het nog mis gaan, bewijst de Fries in onze de kudde. Gaskoliek!

Maar ook hoefbevangenheid ligt dit jaargetijde op de loer! Het suiker in het gras (fructaan) wordt in de dunne darm afgebroken om vervolgens in het bloed te kunnen worden opgenomen. De bloedsuikerspiegel stijgt en de alvleesklier zorgt voor insuline om het glucose naar de cellen te transporteren. Een hoge suikeropname kan voor paarden met insulineresistentie zorgen (ook te dikke paarden!) voor een abnormale reactie van insuline.

De suikerverterende bacteriën krijgen zoveel voedingsstoffen, dat zij zich als het ware “doodgroeien”.  Uit de afstervende bacteriepopulaties komen veel gifstoffen vrij, die eenmaal in het bloed opgenomen  de bloedvaten in de hoef aantasten. Het gevolg van een aantasting van de bloedvaatjes  is altijd in eerste instantie hoefbevangenheid tot gevolg.

Ik kies er daarom voor om niet alle paarden te laten grazen op het voorjaarsgras. De goed doorvoede koudbloeden blijven achter de draad en zo ook mijn merrie met zomereczeem. Voor hen zijn de suikers uiterst slecht. Zij moeten wachten tot het gras in bloei staat en meer vezels bevat dan suiker.

Tip. Gebruik de fructaanindex op mijn homepage om te zien of de waardes in het gras gevaarlijk zijn.

Vriend of vijand? Plant van de maand: Jacobskruiskruid

Ik probeer elke maand een plant uit mijn weide te belichten. Ondanks dat de plant nu nog geen gele bloemen draagt, vallen zijn rozetten in de lente goed op. Het kruiskruid groeit eerder dan ons weidegras en zijn daardoor nu goed te herkennen.

Het is een veelbesproken “enge” plant, het sintjacobskruiskruid. En niet voor niets vinden wij het een enge plant, want deze plant is inderdaad giftig en kan bij overmatige inname zelfs dodelijke gevolgen hebben. Wanneer het paard deze plant tegen komt, zal dit geen gevaar opleveren. Van nature weet het paard dat deze plant giftig voor haar is. Maar dit wordt anders als het zich in gedroogde vorm in het hooi bevindt. Het paard zal de plant niet meer herkennen en het risico lopen om het toch binnen te krijgen.

Waarom is het zo giftig?
Jakobskruiskruid is giftig voor de meeste zoogdieren, waaronder ook de mens, doordat het zestien verschillende alkaloïden bevat. De bloemen bevatten tweemaal zoveel gif als de bladeren. In de plant zijn pyrrolizidine-alkaloïden (PA’s) aanwezig in de N-oxidevorm die niet giftig is. Pas als de plant opgegeten wordt, worden deze verbindingen met name in de dunne darm omgezet in giftige, vrije alkaloïden die de lever aantasten, waarbij kleine bloedvaatjes verstopt raken. (‘Hepatische veno-occlusie’). (bron: Wikipedia)

Runderen en paarden vermijden bij het grazen jakobskruiskruid normaal gesproken, maar in tijden van droogte en voedselschaarste kunnen ze het wel gaan eten. Hoewel kruiskruidvergiftiging de lever op een onomkeerbare manier kan beschadigen, is het effect van deze beschadiging op de gezondheid van een dier niet altijd onomkeerbaar. Tot op zekere hoogte kan de functie van de afgestorven levercellen overgenomen worden door andere levercellen. Als de aangebrachte schade echter te groot is, dan is dit niet meer mogelijk en als de levercapaciteit met 50-70% is afgenomen ontstaan er verschijnselen van leverziekte.

Toch heb ik deze plant rond mijn weide staan, en laat ik hem tot bloei komen. Dit doe ik, omdat ik de weide niet hooi en deze plant enorm veel insecten aantrekt, die zich op hun beurt weer nuttig maken voor de andere kruiden in mijn weide. Ik hou de planten wel goed in de gaten, zodat hij niet tot grotere verspreiding kan komen. Het is een pioniersplant en hij verspreidt zich snel, doordat een volwassen plant 75.000 tot 200.000 vruchten kan produceren, die op open plekken in het gras of de berm, makkelijk kiemen. Zo houdt ik het aantal in de hand, en het staat ook nog eens mooi.

Vergis je niet tussen de wel nuttige plant: het boerenwormkruid. Deze lijkt enorm veel op het Jacobskruiskruid en wordt onterecht uit de weides gemeden. Terwijl deze plant, zoals zijn naam al aangeeft, worm afdrijvend werkt. Het verschil kan worden gezien in de bloemschermen die het boerenwormkruid niet heeft. Ook aan de typische geur, kan het wormkruid worden herkent.