Ik probeer elke maand een plant uit mijn weide te belichten. Ondanks dat de plant nu nog geen gele bloemen draagt, vallen zijn rozetten in de lente goed op. Het kruiskruid groeit eerder dan ons weidegras en zijn daardoor nu goed te herkennen.

Het is een veelbesproken “enge” plant, het sintjacobskruiskruid. En niet voor niets vinden wij het een enge plant, want deze plant is inderdaad giftig en kan bij overmatige inname zelfs dodelijke gevolgen hebben. Wanneer het paard deze plant tegen komt, zal dit geen gevaar opleveren. Van nature weet het paard dat deze plant giftig voor haar is. Maar dit wordt anders als het zich in gedroogde vorm in het hooi bevindt. Het paard zal de plant niet meer herkennen en het risico lopen om het toch binnen te krijgen.

Waarom is het zo giftig?
Jakobskruiskruid is giftig voor de meeste zoogdieren, waaronder ook de mens, doordat het zestien verschillende alkaloïden bevat. De bloemen bevatten tweemaal zoveel gif als de bladeren. In de plant zijn pyrrolizidine-alkaloïden (PA’s) aanwezig in de N-oxidevorm die niet giftig is. Pas als de plant opgegeten wordt, worden deze verbindingen met name in de dunne darm omgezet in giftige, vrije alkaloïden die de lever aantasten, waarbij kleine bloedvaatjes verstopt raken. (‘Hepatische veno-occlusie’). (bron: Wikipedia)

Runderen en paarden vermijden bij het grazen jakobskruiskruid normaal gesproken, maar in tijden van droogte en voedselschaarste kunnen ze het wel gaan eten. Hoewel kruiskruidvergiftiging de lever op een onomkeerbare manier kan beschadigen, is het effect van deze beschadiging op de gezondheid van een dier niet altijd onomkeerbaar. Tot op zekere hoogte kan de functie van de afgestorven levercellen overgenomen worden door andere levercellen. Als de aangebrachte schade echter te groot is, dan is dit niet meer mogelijk en als de levercapaciteit met 50-70% is afgenomen ontstaan er verschijnselen van leverziekte.

Toch heb ik deze plant rond mijn weide staan, en laat ik hem tot bloei komen. Dit doe ik, omdat ik de weide niet hooi en deze plant enorm veel insecten aantrekt, die zich op hun beurt weer nuttig maken voor de andere kruiden in mijn weide. Ik hou de planten wel goed in de gaten, zodat hij niet tot grotere verspreiding kan komen. Het is een pioniersplant en hij verspreidt zich snel, doordat een volwassen plant 75.000 tot 200.000 vruchten kan produceren, die op open plekken in het gras of de berm, makkelijk kiemen. Zo houdt ik het aantal in de hand, en het staat ook nog eens mooi.

Vergis je niet tussen de wel nuttige plant: het boerenwormkruid. Deze lijkt enorm veel op het Jacobskruiskruid en wordt onterecht uit de weides gemeden. Terwijl deze plant, zoals zijn naam al aangeeft, worm afdrijvend werkt. Het verschil kan worden gezien in de bloemschermen die het boerenwormkruid niet heeft. Ook aan de typische geur, kan het wormkruid worden herkent.